Door bijna dagelijkse treinritten van Amsterdam naar Utrecht kun je op een gegeven moment de directe spoorbaanomgeving wel dromen. Je kent elk gebouw, de vorm van een sloot, je weet waar de meeste hazen zich ophouden en welke boom een eksternest bevat. Elke verandering valt dan op.
    Zo ook de veranderingen in de boomkruinen van een groep Canadese populieren tegenover het gebouw van de Postbank aan de Spaklerweg. Het was eind maart 1994. De populieren stonden nog niet in blad, zodat de takken in de kruinen goed zichtbaar waren. Het begon met de aanwezigheid van een nest, spoedig gevolgd door een ander In eerste instantie dacht ik aan eksters. Maar deze nesten waren niet zo suikerspinachtig van opbouw. Ze waren platter. Dat platte van de nesten, zo dacht ik, komt omdat die eksters nog druk bezig zijn met de bouw. Ze hebben nog niet definitief gekozen welk nest het nu moet worden.
    Groot was mijn verbazing dat er bijna elke dag een nieuw nest bijkwam. Dit waren geen eksternesten. Ik besloot beter op te letten en wat ik heimelijk al hoopte, bleek bewaarheid te worden. Roeken!
    Roeken waren bezig een kolonie op te bouwen. Elke ochtend en avond hield ik nauwgezet het aantal nesten in de gaten. Uiteindelijk telde ik acht roekenesten met als vreemde eend in de bijt een nest van een ekster. Eindelijk na bijna dertig jaar afwezigheid weer broedende roeken in de stad!
    Roeken vestigen zich in de regel in de directe nabijheid van hun belangrijkste foerageergebieden, zoals bouwen grasland. Toch waren er vroeger in Amsterdam grote roekenkolonies midden in de stad. De grootste en belangrijkste kolonies (met het aantal broedparen tussen haakjes) waren: Frankendael 1924 (60), 1927 (20), 1936 (9); Oude Oosterbegraafplaats - is Oosterpark - 1924 (200), 1927 (140); Vondelpark 1948 (66), 1954 (8), 1966 (enkele).
    Na de oorlog ging de roek in Nederland hard achteruit. De oorzaak: het gebruik van methylhoudende kwikverbindingen als zaaiontsmettingsmiddel in de landbouw. In 1950 broedden er in Nederland nog 50.000 paar, in 1970 nog maar 10.000. In Noord-Holland nam in de periode 1944-1970 het aantal broedparen met 88% af. Het aantal kolonies liep terug van tien naar één. In de jaren tachtig schommelde de stand in Noord-Holland tussen twintig en tachtig broedparen. Na 1966 verdween in Amsterdam de roek als broedvogel. In 1976 was er nog een mislukt broedgeval in het Oosterpark.
    Sedert 1977 is de roek een beschermde vogel en mag er niet meer op hem worden gejaagd. Ook het schieten door bezette nesten en het op andere wijze verstoren van legsels zijn strafbaar. Bestrijdingsacties waarbij nesten naar beneden worden gegooid - in het verleden (Oosterpark, 1923) wel door de Amsterdamse Publieke Werken toegepast - zijn nu bij de wet verboden. Sinds 1977 neemt de roekenstand in Nederland weer langzaam toe. In 1985 broedden er al weer bijna 30.000 paar.
    In 1995 was de kolonie op de Spaklerweg gegroeid tot 10 paar.
    Vanaf 1989 wordt er door de roek in het Bijlmerpark gebroed: 1989 (een aantal), 1990 (12 paar), 1991 (18 paar), 1994 (22 paar) (4) en 1995 (12 paar).
    Buiten de stad waren er broedkolonies in 1989 in een bosje aan het einde van de Oud-Diemerlaan (7 paar) (1), in 1991 in het bos van Muiden Chemie (52 paar) (2) en het Muiderbosch (12 paar) (2) en in 1993 op het sportpark in Ouderkerk aan de Amstel (6 paar) (3). Deze plekken zijn weer verlaten. Op het omgewaaide bosje in Diemen na, is het niet duidelijk waarom.
    In 1995 waren net buiten het inventarisatiegebied de volgende broedkolonies te vinden: langs de A2 (60 paar), langs 't Markveld in Abcoude (15 paar) en langs de Zuidpolderweg (8 paar) tussen Muiden en Muiderberg.
    Hopelijk vertaalt de landelijke toename zich spoedig in een toename van het aantal broedende roeken in Amsterdam. Roeken moeten weer door de hele stad te bewonderen zijn.

        Geert Timmermans
        Mededelingen: (1) Martin Melchers, (2) Ton Eggenhuizen, (3) H. Groenevelt, (4) Ruud Vlek